Tsum Valley met Ganesh Basiskamp

Vlucht Amsterdam naar Kathmandu

Dag 1 en 2 Amsterdam-Kathmandu
Deze dagen zijn gereserveerd voor een vlucht van Amsterdam naar Kathmandu.
Het laatste uur van de vlucht naar Kathmandu heb je al een prachtig uitzicht op de Himalaya, bij goed weer tenminste! Het laatste stukje vlieg je over beboste kammen en rijstvelden de Kathmandu vallei binnen. Je landt op de luchthaven van Kathmandu en een uur later vind je jezelf in eens terug midden in de drukke chaos van de Nepalese hoofdstad.

Aankomst in Kathmandu

Deze dagen zijn gereserveerd voor een vlucht van Amsterdam naar Kathmandu.
Het laatste uur van de vlucht naar Kathmandu heb je al een prachtig uitzicht op de Himalaya, bij goed weer tenminste! Het laatste stukje vlieg je over beboste kammen en rijstvelden de Kathmandu vallei binnen. Je landt op de luchthaven van Kathmandu en een uur later vind je jezelf in eens terug midden in de drukke chaos van de Nepalese hoofdstad.

Kathmandu

Kathmandu is de legendarische hoofdstad van het koninkrijk Nepal. Het ligt vrij centraal in Nepal in een vallei op ongeveer 1200 meter hoogte.
Nog geen 60 jaar geleden was Kathmandu niet bereikbaar over de weg en de toenmalige koning Mahendra liet zijn Rolls Royce aan de grens helemaal demonteren en op de ruggen van dragers naar Kathmandu brengen. Daar werd de wagen weer in elkaar gezet om door de koning gebruikt te kunnen worden voor ritjes in de stad. Ook in Kathmandu staat de ontwikkeling niet stil. Veel mensen komen naar de stad om er een betere toekomst te zoeken. In vrij korte tijd is het inwoneraantal omhooggeschoten tot rond de 1 miljoen.
Wat je direct opvalt als je van het vliegveld naar de stad rijdt is de chaos: geiten en schapen lopen op straat, men schijnt zowel links als rechts te rijden; er zijn fietsers, fietsrickshaws, scooter en motorrijders, taxi`s, vrachtwagens en scheef op de wielen staande bussen. De meeste voertuigen zijn ouder dan 15 jaar en uit sommige komen vervaarlijke zwarte roetwolken die beslist onaangenaam zijn als je er net achter rijdt. Bij het inhalen wordt niet gelet op de middenstreep (als die er al is) en met ware doodsverachting zwiept men net voor de aanrijding weer terug op de eigen rijstrook. Gevaarlijk is het overigens nauwelijks want bij nader onderzoek wordt er in Kathmandu niet harder gereden dan 40 kilometer per uur, vaak langzamer, alleen het lijkt in deze drukte wel hard. Veel gebouwen zijn vervallen, maar er wordt ook veel nieuw gebouwd. De vrouwen dragen meest een saree (lange omslagdoek) en het duurt even voordat je alles wat zich aan geuren aanbiedt op een rijtje hebt: wierook, uitlaatgassen, mest, benzine, bloemen, zweet en rottend afval zijn het meest voorkomende. Kortom: een pandemonium aan indrukken dat je in eerste instantie (als je nog nooit buiten Westers gebied bent geweest) een cultuurshock kan bezorgen.

Kathmandu - Soti Khola

We vertrekken vroeg uit Kathmandu. De weg naar Soti Khola is vanaf de hoofdweg nog niet heel erg goed en wat vertraging heb je zomaar. De route is verder heel mooi en vooral heel groen, langs riveren en heuvel op en heuvel af.

Soti Khola naar Khola Besi 970 meter

Het grootste gedeelte van de tocht volgen we de Budhi Gandaki rivier stroomopwaarts. Het dal is nog breed en het landschap kenmerkt zich door rijstvelden en akkertjes. Het zullen warme dagen zijn omdat we ons nog in het lage gedeelte van de trek bevinden. We lopen naar het noorden tot het punt dat de Siyar Khola zich, vanuit het oosten komend, samenvoegt met de Budhi Gandaki. Daar buigen we af naar het westen richting Larkja Himal en Manaslu Himal.

De trail gaat wat op en neer (Nepali flat) en kan hier en daar glad zijn, maar nergens moeilijk. Onderweg passeren we diverse dorpen en kleine nederzettingen.

Op veel plaatsen komen zijbeken omlaag en regelmatig zullen we deze beken over moeten steken over niet altijd even stabiele bruggetjes. Het laatste stuk naar Khola Besi is bij regenachtig weer af en toe lastig, smal en glibberig. Indien de omstandigheden het noodzakelijk maken kan het zijn dat we iets eerder stoppen. In Maccha Khola zijn er ook lodges waar we gebruik van kunnen maken. De prijzen voor de frisdrankjes in de diverse dorpen geven al aan dat we verder van Soti Khola verwijderd raken. De looptijd naar Khola Besi bedraagt +/- 7 uur.

Khola Besi naar Jagat 1370 meter

In tegenstelling tot de eerste dagen krijgen we nu ook wat steilere stukken. Zowel omhoog als omlaag. We passeren de warme bronnen van Tatopani (tato = warm en pani = water) Het dorp wordt van warm water voorzien via kranen in een gemetselde muur. De rijstvelden maken langzaam aan plaats voor akkertjes met gierst en boekweit. Langs de paden groeit de wilde cannabis. Na Tatopani steken we de brug over naar de oostelijke oever van de rivier en vervolgen onze weg naar het Gurungdorp Jagat. Looptijd +/- 5½ uur.

Jagat naar Philim 1590 meter

Korte loopdag vandaag. We lunchen dan ook niet onderweg maar bij aankomst in Philim. Onderweg hebben we uitzicht op de Shringi Himal, een 7175 meter hoge top in het noorden, dicht bij de grens met Tibet. Het dorp heeft meerdere lodges en overal zijn kranen. Na de lunch hebben we tijd om wat kleren te wassen en voor een wandelingetje door het hoger gelegen deel van het dorp of een bezoek aan de gompa die op ongeveer een half uur lopen en 150 meter boven het kamp ligt. Er is in het dorp een soort huiskamer bioscoop die vaak druk bezocht wordt door de lokale bevolking. Er kan getelefoneerd worden maar de verbinding is niet altijd optimaal. Looptijd van Jagat naar Philim 2½ à 3 uur.

Philim naar Lokpa

We dalen over een spoor tot een splitsing. Linksaf ga je richting Ghap (Manaslu Rond) en rechtsaf is richting Tsum Valley. Lokpa (2240m) ligt op anderhalf uur klimmen vanaf een zijtak van de Tsum Valley tot het belangrijkste parcours van de Manaslu. Aan de overkant van de Budhi Gandaki zie je Himalchuli (7893m). Het dorpje ligt hoog boven het pad en is omgeven door gerstvelden. (4uur, 2240m)

via Chumling naar Rainjam (6 uur)

Vanaf Lokpa gaat de route door een dik bos omlaag, omhoog en weer naar beneden naar een theehuis op GadhKhola. De verborgen vallei van Tsum strekt zich verleidelijk voor u uit. Uiteindelijk dalen we naar het eenzame Bhatti Ghumlong (2130) bij de rivier. Het pad vlak voor u is een steile klim naar Ripchet (2470m; Ripche) in ongeveer 1 uur; we nemen echter het pad naar Chumling (2360m) wat de Shiar Khola via een houten brug kruist. Het is een steile klim.
Als we tijd hebben kunnen we in Chumling nog even een kijkje nemen bij de oude Gompa, de traditionele huisjes, boomgaarden, kliniek en mooie stenen straten. Hier tref je nog boeddhistische landbouw aan, met conisch gevormde stapels dennennaalden en rond de 4 gebedsvlaggen. Vanaf hier zijn de paden bekleed met artistieke chortens en mani muren gemaakt van duizenden stenen met goden en gebeden versierd.
We steken de hangbrug over en lopen dwars door rijke landbouwgrond van maïs en aardappelen. De huizen zijn klassieke Tibetaanse met barricades van brandhout op het dak, maar zonder platte daken (ivm regen en sneeuw). Het dal naar het oosten heeft een prachtig uitzicht op: de 7000m hoge Ganesh Himal en lange hangbruggen aan de overkant van de vallei. Je ziet hier ook het dorp Ripchet (2468m). Overnachten bij Domje/Rainjam, Lower Tsum (6 uur, 2300m).

naar Chhokangparo (3-4 uur)

Steek de Serpu Khola over en klim ongeveer 2,5 uur op goede paden om Upper Tsum en het grote dorp Chhokangparo (3010m) te bereiken. Upper Tsum valley, wat deel uitmaakt van de Inner Himalaya, begint bij Chhokangparo. Chhekamparo is een in de vlakte gelegen dorp bestaande uit twee nederzettingen Chhekam and Paro. Hier tref je veel stenen huizen aan, genesteld onder rotsen. De vallei opent zich hier in ruime velden van gerst, maïs, boekweit en aardappelen.
Kuddes van Thar grazen regelmatig bij de grillige rotsen ten noorden, maar komen soms ook naar beneden. In het zuiden is de Ganesh Range zichtbaar en als de lucht helder is kunt u Bhauda en Himalchuli aan het einde van de vallei zien (zuidwesten). (3-4 uur, 3000m)

naar Nile (5-6 uur)

Neem de tijd om de aaneengeschakelde dorpjes Chhokang en Paro te ontdekken. Klim bijv ook naar het noorden waar je de plek kunt bezoeken waar de beroemde Lama Kongchog overleed, na 26 jaar van meditatie. Zijn kind reïncarnatie werd in 2006 gevonden in het dorp, hij was het onderwerp van de bekroonde DVD ‘’Unmistaken Child’’ ( verkrijgbaar in Kathmandu). De vriendelijke mensen spreken Tsumba, gerelateerd aan de Tibetaanse, maar vaak weinig Nepalees en zijn niet gewend aan bezoekers.

We lopen oostwaarts door kleine dorpjes en langs een lokale school, klimmen over een richel van chortens en komen voorbij Lamagaon (3202m) in vlakke velden waar we uitkijken over de gewassen en de rivier tot aan de enorme binnenplaats van het ‘’Rachen Gompa’’ (3240m). Dit nonnenklooster is het vrouwelijke equivalent van het Kopan Monastery in Kathmandu.

Klim omhoog en bezoek Piren Phu (pigeon cave), zonder twijfel een van de meest heilige grotten in de Tsum valley. Hij bevindt zich aan de voet van een ruige rots bij het dorp Burji. Men gelooft dat Milarepa, de beroemde Tibetaanse heilge, hier heeft gemediteerd. Twee verschillende kloosters zijn met de rotsachtige grot verbonden. Rijke Buddhistische wandschilderingen, uitzonderlijk artistiek in steen gebeeldhouwde teksten, lange gebedsvlaggen en belangrijke Boeddhistische geschriften maken deze grot tot een van de meest belangrijke sociaal-culturele bezienswaardigheden van de vallei. Er zijn prachtige uitzichten op Shiar Khola, Rachen Gumba, de bergen en nederzettingen te midden van het landbouwlandschap. De grot wordt uitgebreid gerestaureerd en een donatie van RS500 per groep wordt voorgesteld.

Steek de Shiar Khola over, daarna passeren we de gehuchten van Phurbe (3250m) en Pangdun (3258m) en een ongewone ronde ’stupa’ nog vóór het grotere dorp Chhule bereiken (3350m) via een indrukwekkende toegangspoort (Kani). De kinderen hier dragen allemaal de Tibetaanse ochtendjas ook wel ‘’chubas’’ genoemd en er zijn hier veel yaks.

Verder stroomopwaarts steken we de rivier over en klimmen richting Nile Het dorpje is gebouwd in traditionele stijl, dus inclusief gedeelten waar het veen kan staan en een beschutte veranda voor het drogen van de gewassen. Nile bevindt zich aan de westelijke, zon-zijde van de Shiar Khola, ongeveer 20 minuten lopen van Chhule.

Het is u misschien opgevallen dat vele locals (‘Tsumbas’ genaamd) er vies uitzien – binnen een paar dagen zult u er hetzelfde uitzien aangezien er vrijwel geen water is om te wassen, het té koud is om er gebruik van te willen maken… en bij mensen thuis is er ook geen privacy. (5-6 uur, 3350m)

naar Mu Gompa (4 uur)

Van Nile stijgt het pad geleidelijk naar Mu gumba, het grootste klooster in upper Tsum.
De westoever van de rivier krijgt nog het meeste zonlicht en naarmate we verder lopen wordt de vallei steeds nauwer. De laatste klim naar de grote Mu Gompa (3700m; Mugumba) gaat door droog Tibetaans landschap, met rijen chortens en een uitzicht wat steeds weidser word. Voorbij dit punt is er geen permanente bewoning in de vallei.

Mu Gompa is een groot klooster met meer dan 100 monniken en een oude gompa die in 1956 werd bezocht door bezocht door David Snellgrove (Himalaya Pilgrimage). Mu Gumba bevidt zich op het hoogste en uiterste punt van de Tsum valley. Mu Gumba is gesticht in 1895 AD. In het Klooster bevinden zich religieuse boeken, een levensgroot standbeeld van Avalokiteshwara, en afbeeldingen van Guru Padmasambhava en Tara.

Aan drie zijden is hier een verleidelijke uitzicht op de grens met Tibet!
De veelgebruikte pas in het oosten (Ngula Dhojyang of Mailatasachin Pass, 5093m) en het westen (Thapla Bhanjyang, 5104m) zijn net uit het zicht. Sommige mensen klimmen naar Kalung (3820m) om daarvandaan een dagtrip naar de passen te maken voor een blik in Tibet. Er zijn eindeloze seizoensgebonden yak weilanden in alle richtingen, de Lungdang Gletsjer in het oosten en overal hoge pieken. (4-5 uur, 3700m)

rustdag of richting Dhephyudoma Gompa (4050m, 4uur)

Een dag om rustig de desolaatheid van het landschap op te nemen…of om nog wat hoger te gaan kijken! Ten westen kan je via een duidelijk spoor lopen naar Dhephyudoma Gompa, zeer waarschijnlijk het oudste kloosten in Tsum en derhalve ook de origine van het boeddisme in de vallei.
Dephyudonma Gumpa is een van de oudste kloosters in de Tsum Valley en bevindt zich in het ruige gebergte. De geschiedenis van het klooster is nauw verbonden met het ontstaan van het Buddhisme in de vallei. Het klooster wordt bestuurd door Lama Serap van Nile Ladrang. Mogelijk is er nog voldoende tijd om een stukje verder te lopen richting Dupchet.

naar Rachen Gompa (5-6 uur)

We dalen door de vallei weer af naar Chhule. We kunnen dat ook doen via de oostoever van de rivier waar we dan over vlaktes lopen bedekt met platte keien. Van Mu Gumba vervolgen we onze tocht naar Rachen Gumba, een nonnenklooster. Het klooster is in de Shiar Khola Vallei in de uitlopers van de bergen die de grens vormen tussen Nepal en Tibet. Rachen Gumpa is gesticht in 1905 AD and is een van de grootste nonnenkloosters van de Tsum valley. Het herbergt nonnen die behoren tot de Ngak-pa sekte, die het slachten van dieren niet toelaat.
In het klooster bevinden zich duizend, van klei vervaardigde, standbeelden van Avalokiteshwara,(de Boeddha van mededogen) een schitterend gekleurde, gebeeldhouwde troon en pijler, en een groot gebedswiel. Het interieur is rijk beschilderd met muurschilderingen over het Boeddhisme en haar geschiedenis. Alle families in de Tsum vallei hebben ten minste één familielid ofwel een monnik of een non is. (3250m, 5-6 uur)

naar Domje (5 uur)

Vandaag dalen we verder af richting Domje, een kleine nederzetting.
We gaan verder richting het zuiden tot een brug die ons terug aan de westelijke oever brengt, waarna we langs Chhokangparo en Gho komen, waar nog een kleine gompa staat (2485m).

De landbouwgrond bij Domje leent zich bij uitstek voor het verbouwen van gerst en aardappels.
Verder ademt het een idyllische sfeer: yaks op de groene weides, rustieke stenen huizen, her en der mooie paarse amaranten die afsteken tegen de bruine gerstvelden, lange mani-muren en chortens hoog op de bergkammen, oude dorpjes en ook de witte Himalaya reuzen die schitterend afsteken tegen de blauwe lucht, fraai geklede monniken en een hartelijk ontvangst door de lokale bevolking (2440m, 5 uur).

naar Lungdang Gompa (4-5 uur)

De klim is behoorlijk steil op een onduidelijk pad door dennenbossen met rhododendrons totdat we een mani-muur met gebedsvlaggen bereiken. Het pad wordt nu smal en is blootgesteld aan de elementen. Uiteindelijk nemen we een zigzaggend pad door een bos met gigantische zilversparren om Gumba Lungdan, gelegen op een heuvelrug, te bereiken.

Deze kleine gompa behuist 40 nonnen en heeft elke avond een intense en meeslepende puja van 18.00-19.30uur. Het uitzicht op de bergen in alle richtingen is geweldig. Grote kans dat deze lokatie u nog heel lang bij zal blijven! (4-5 uur, 3200m)

rustdag (of flexibel in te zetten extra dag)

rustdag (of flexibel in te zetten extra dag)

Dagtocht naar Torogumba / Ganesh Himal Base Camp

Het pad gaat vanaf de Gompa langs de onderkomens van de nonnen, vervolgens zigzaggen we over stoffige of modderige ondergrond naar het lager gelegen pad. We gaan verder omhoog de vallei in over een onduidelijk pad door het bos. We steken de Laudang Khola over naar de westelijke oever via een gammele houten brug en klimmen steil door ongerepte dennen en rododendrons naar de bergkam. Er is halverwege een kharka (weide), die wordt gevolgd door een droogstaande bedding met berken erlangs. Uiteindelijk komen we uit op de grasachtige vlakte achter de laterale morene van de Toro Gompa gletsjer.
We klimmen verder langs de seizoensgebonden yak hutten vinden een pad op de morene dat u een weergaloos mooi uitzicht geeft op de omliggende bergen. Het basiskamp ligt hier ook vlakbij. Het klimseizoen voor de echt hoge toppen ligt anders dan het trekkingseizoen, dus of er ook klimmers zijn (en waar wij hun kamp precies hebben opgeslagen) zullen we echt moeten afwachten. De hoogte kan zeker merkbaar worden, maar de intacte oerbossen, pure wildernis en het uitzicht maken het de inspanning meer dan waard. Het duurt ongeveer 4 uur voor we het Ganesh Himal basiskamp bereikt hebben(5000m).

Een mogelijk alternatief zou kunnen zijn om in ong 3 uur vanuit Gumba Lungdang naar de Langdang Danda (4000m) te klimmen, de bergkam die de scheiding vormt tussen de Tsum Vallei en de Ganesh. Uitzichten aldaar richting upper Tsum en de Ganesh range in het zuiden, onwerkelijk mooi.

naar Ripchet (4 uur)

We dalen af van Gumba Lungdang en steken bij Dumje de Laudang Khola over, maar blijven aan de zuiderlijke oever van de Shiar Khola. We passeren een van de mooiste watervallen in Lower Tsum Valley, Samba Tingding Chhupyang. We klimmen via een aantal diepe kloven en wankele bruggen naar het pittoreske Ripchet (2470m; Ripchet). Neem rustig de tijd om rond te kijken in deze genesteld gelegen vruchtbare vallei van gerst en boekweit met uitgesproken chortens op het de velden met bosrijke achtergrond. Alle huizen zijn gebouwd van steen met dennenhouten daken, allemaal netjes geordend langs het pad. in dezelfde richting als gevolg van de helling en zijn gebouwd side-by-side in oude Tibetaanse stijl. (2470m, 4 uur)

via Lokpa naar Ekle Bhatti (4-5 uur)

Daal af via een steile trap naar de eenzame Bhatti Ghumlong (2130m) in de rivier, waar u op de heenreis ook langs zijn gekomen. Klim opnieuw door de ongerept gematigd bos naar Lopka (2240m). Over het onbeschutte pad dalen we verder af naar Ekle Bhatti. (4-5 uur, 1600m)

naar Tatopani (6 uur)

We steken hier de Buri Gandaki over en kunnen als we achterom kijken nog een keer Tsum zien liggen. Het grootse gedeelte van de dag dalen we. De vermoeide spieren kunnen we in Tatopani (‘warm water’) heerlijk laten bijkomen in de hotsprings. (6 uur, 1000m)

naar Lapubesi (6 uur)

Vandaag lopen we door terrasvormige velden en zien we watervallen die zich van de rotsen afstorten, rivieren die zich door nauwe gorges heen persen, om uiteindelijk in het Gurung dorp Lapubesi ons kamp op te slaan.  Hier nemen we ’s avonds al met een feest afscheid van de staff. Een mooi moment om een blijk van waardering voor de door hen geleverde inspanning te overhandigen. (6 uur, 900m)

naar Soti Khola

De laatste korte wandeldag blijven we langs de rivier lopen. We zullen merken dat de temperatuur hier aanmerkelijk hoger is. Hier staat de bus ons op te wachten om ons weer terug te brengen naar Kathmandu. Nog een paar uur om na te genieten van de schitterende tocht alvorens we weer in de drukte van de stad zijn. (3 + 6 uur)

Kathmandu, vrij te besteden

Douchen, souvenirs kopen, genieten op één van de vele terrasjes in de stad, even naar huis bellen om vast verhaal te doen, e-mailen in één van de cybercafé`s, stoere verhalen vertellen aan degenen die net zijn aangekomen, nog even naar die tempel die we nog niet gezien hadden of luieren in de tuin van het hotel.

Terugvlucht naar Nederland

Vertrek uit Kathmandu, de volgende dag komen we aan in Amsterdam.

Aankomst in Amsterdam